کودک بازمانده از تحصیل را بشناسیم؟
تمام انسان‌های کره خاکی حق تحصیل و یادگیری سواد را دارند و تمامی جوامع از توسعه یافته و در حال توسعه باید به طور طبیعی شرایط تحصیل رایگان را برای کودکان زیر 18 سال فراهم آورند. اما در این میان بسیاری از جوامع از این وظیفه‌ی اصلی خود عقب‌نشینی کرده‌اند یا توجهی بدان ندارند و در نتیجه بسیاری از کودکان به دلیل مشکلات و عوامل خارجی از فرصت درس خواندن باز می‌مانند.
چه عواملی موجب ترک تحصیل کودکان می شود؟
علل متفاوتی می‌تواند موجب ترک تحصیل کودکان بشود:
- محرومیت اقتصادی در مناطق محروم. محرومیت اقتصادی ضمن آنکه مربوط به شرایط معیشتی آنان است به محرومیت اقتصادی منطقه هم مربوط است. یعنی وجود مدارس مناسب یا پایه‌های تحصیلی بالاتر در منطقه وجود نداشته باشد و بالاجبار کودکان را مجبور به ترک تحصیل خواهد کرد.
- مهمترین عامل، فقر مادی خانواده است. خانواده‌ای که توانایی رفع نیازهای اولیه خوراک و پوشاک فرزنادان خود را ندارد به مرور مجبور خواهد بود کودکان خود را از تحصیل محروم و به اشتغال مجبور سازد.
- تبعیض جنسیتی. بسیاری از خانواده‌ها با ترک تحصیل زودهنگام دختران خود و اجبار به ازدواج آنان در کودکی برای فرار از فقر تن خواهند داد. تبعیض‌های جنسیتی از دیگر علل در ترک تحصیل کودکان خواهد بود.
- مشکلات مربوط به سرپرست نامناسب. بسیاری از کودکان به دلیل آنکه سرپرست نامناسب دارند از تحصیل محروم می‌شوند. وجود طلاق، داشتن والدین معتاد یا عدم وجود یک از آنان (تک والدی) از دیگر علل ترک تحصیل کودکان است.
- فقر فرهنگی خانواده. فرهنگ عامل مهمی در رشد و توسعه فردی افراد خانواده است. خانواده‌ای که والدین آن اهمیتی به تحصیل ندهند و آن را از عوامل رشد در آینده ندانند؛ احتمال بیشتری دارد که کودک بازمانده از تحصیل در آنها پیدا شود. در این بین مهاجرت از محیط زندگی و مشکلات ناشی از آن و عدم تطبیق خانواده با مقصد می‌تواند از عوال ترک تحصیل کودکان باشد.
- انگیزه یک عامل مهم در ادامه تحصیل است. در جوامعی که تحصیلات جایگاهی برای ارائه‌ی استعدادهای واقعی فرد ندارد و افراد تحصیل کرده به دنبال شغل هستند یا میزان بیکاران تحصیل کرده در آن بالاست؛ می‌تواند عدد رشد کودکان بازمانده از تحصیل را افزایش دهد.
اثرات سوء ترک تحصیل بر رشد و توسعه کودکان و جامعه
داشتن حداقل سواد در دنیای امروز یک مزیت و فرصت مناسب برای انسان فراهم خواهد آورد. زمانی که یک کودک از این فرصت بی بهره باشد یا حداقل حالت آن را فراگیرد؛ فرصت‌های اجتماعی بسیاری را در آینده از دست خواهد داد. بسیاری از کودکان بازمانده از تحصیل مجبور هستند در سنین پایین مشغول به انجام مشاغلی شوند که نه تنها به مهارت آنها چیزی را افزون نخواهد کرد بلکه همانند یک برده تمام قوای جسمی و روحی خود را در کارهای سخت و سنگین از دست بدهند و درست در زمانی که باید کودکی کنند و به رشد استعدادهای خود بپردازند؛ باید با سخت‌ترین شرایط زندگی یعنی مقابله با مشکلات اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی پیش روی خود مواجه شود.
بسیاری از این کودکان مجبور به انجام مشاغل کاذب و جرم‌زایی می شوند که چون در سنین پایین اقدام به انجام آن می‌کنند، درک درستی از آسیب وارده به آینده‌ی خود نخواهند داشت.
به هم خوردن تعادل در روابط اجتماعی یکی دیگر از اثرات سوء در کودکان بازمانده از تحصیل است چرا که حضور در بین سایر کودکان و در مدرسه می‌تواند به رشد روابط اجتماعی آنان کمک زیادی بکند که متاسفانه این کودکان از آن محروم خواهند بود.
عقب گرد در توسعه اجتماعی و اقتصادی یک جامعه می‌تواند از دیگر اثرات سوء این پدیده‌ی اجتماعی باشد. زمانی که نیروی جوان و فعال هر جامعه در کودکی از رشد استعداد و توانمندی‌ها باز ماند و در عوض در گردونه‌ی مشاغل کاذب و بدون نتیجه قرار گیرد؛ رشد و توسعه اقتصادی که نیازمند افراد متخصص است با چالش جدی روبه رو خواهد شد.
راه های حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل
از مهمترین و قوی‌ترین راه‌های مبارزه با کودکان بازمانده از تحصیل این است که زیر ساخت‌های آموزشی در کشور به طور یکسان و برابر در تمام مناطق بهبود پیدا کنند.
و راهکار دوم افزایش سطح معیشت خانواده‌هاست. کاهش شکاف طبقاتی با حمایت دائمی از خانواده‌های کم درآمد و محروم چه زمینه رفع نیازهای اولیه و چه در زمینه تأمین نیازهای تحصیلی بسیار کمک کننده و عاملی در جهت کاهش این مشکل اجتماعی خواهد بود.
نقش خیریه لبخند ایتام در حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل
تمام جوامع و سازمان‌های دولتی و خصوصی موظف‌اند در جهت مسئولیت اجتماعی خود به دنبال رفع مشکلات و معضلات اجتماعی باشند. آنچه که اهمیت این موضوع را بیش از پیش مشخص می کند این است که بروز هر مشکل در جامعه برای شهروندان به صورت زنجیروار و در مسیر دیگری بر سایر افراد جامعه به طور غیرمستقیم اثرات منفی خود را خواهد گذاشت. در صورت عدم حل این مشکل، کودکان بازمانده از تحصیل در آینده به گروهی از شهروندانی مبدل خواهند شد که بدون داشتن مهارت و تخصص و حتی بدون فراگیری بسیاری از مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی می‌توانند باعث بروز مشکلات دیگری بشوند و این سیر تصاعدی مشکلات به مرور گریبان‌گیر کل جامعه خواهد شد.
پس خیریه‌ها و موسسات مردم نهاد نیز موظف هستند در رسیدن این کودکان به آرزوهای خودشان مانند سایر کودکان ایران زمین تلاش کنند.
خیریه لبخند ایتام نقش ویژه‌ای را در حمایت از کودکان به ویژه ایتام ایفا می‌کند.
با شناسایی این کودکان از طریق معرفی دیگران یا به صورت خودمعرف و پس از تشکیل پرونده، کلیه‌ی مشکلات مادی و غیر مادی آنان مشخص و پس از قرار دادن در لیست رفع نیازها از اهدای بسته‌های معیشتی، شرکت دادن آنها در کلاس‌های استعدادیابی و توانمند سازی، فراهم ساختن فرصت آموزش رایگان با کمک هزینه‌های تحصیلی و …. گام بسیار مؤثری را در جهت زدودن این مشکل اجتماعی از زندگی بسیاری از کودکان بر میدارد.
